#Skinnytok: De impact van TikTok op lichaamsbeeld en eetstoornissen.

“Ik zag op TikTok dat …”

een zin die veelvuldig voorkomt in mijn praktijk als klinisch psycholoog met expertise in eetstoornissen. 

“Ik zag op TikTok dat 10000 stappen eigenlijk niet genoeg is.”“Ik zag op TikTok dat lopen niet goed is om af te vallen, omdat je door te lopen meer honger krijgt en meer gaat eten.”

“Ik zag op TikTok verschillende ‘what i eat in a day’-content, dus ik moet ook minder eten.”

“Ik zag op TikTok dat koolhydraten dikmakers zijn”

“Maar misschien is TikTok niet de beste bron”, wordt dan schoorvoetend toegegeven. Er is voldoende besef, maar wanneer je een permanente stroom aan dit soort informatie binnenkrijgt, is het moeilijk te filteren wat onderbouwd is en wat niet. Hoe vaker je zo’n boodschap ziet, hoe meer je het als de waarheid begint te zien. 

Hoewel er wordt aangegeven dat TikTok geen betrouwbare bron is, toont onderzoek aan dat de impact van sociale media op ons lichaamsbeeld groot is.

Wat zegt onderzoek?

Uit onderzoek(1) blijkt dat de gemiddelde mens 5 tot 6 jaar van zijn leven op social media spendeert. Je leest het goed. 5 tot 6 jaar. Van een gemiddelde schermtijd van 4u per dag ben ik niet meer verbaasd. 

Bijna de helft van de jongeren krijgt content te zien over mager zijn, diëten of extreem gewichtsverlies (3). Vrouwen die meer pro-anorexia content op TikTok te zien krijgen, vertonen een grotere mate van lichaamsontevredenheid en geïnternaliseerd schoonheidsideaal. (4)

Het buikgevoel dat de meesten hebben, dat social media een negatieve invloed heeft op ons lichaamsbeeld en het risico op eetstoornissen vergroot, wordt veelvuldig bevestigd in onderzoek (2). 

Drie psychologische kaders

Wanneer we spreken over lichaamsbeeld, zijn er drie theoretische kaders die het vaakst voorkomen in de literatuur: Internalisering, sociale vergelijkingstheorie en zelfobjectivering. 

Internalisering staat voor het adopteren van een sociale norm als een persoonlijke norm. Wanneer je op sociale media beelden ziet van het schoonheidsideaal, ga je die zien als een persoonlijke norm ipv eentje die opgelegd wordt vanuit de maatschappij. 

Volgens de sociale vergelijkingstheorie vergelijken mensen zich permanent met elkaar bij gebrek aan objectieve evaluatiemogelijkheden. We vergelijken ons dus ook met anderen die we online zien, waarbij we moeilijk het onderscheid kunnen maken tussen wat bewerkt is en wat niet. 

Zelfobjectivering is wanneer je naar je eigen lichaam kijkt alsof je iemand anders bent. Je neemt het perspectief aan van iemand die naar jou kijkt. Niet het perspectief van jezelf in jouw lichaam. We splitsen onze identiteit eigenlijk in twee. Eentje die leeft in haar eigen lichaam en eentje die kijkt en beoordeelt. We geven prioriteit aan het extern beeld van ons lichaam in tegenstelling tot de interne ervaring van ons lichaam. 

Praktische tools

1. Afstand nemen

   
   

Eén strategie is om het verschil te laten opschrijven van wat het gezonde deel van jezelf zegt, tov wat het geïnternaliseerde schoonheidsideaal zegt. Dat schoonheidsideaal kan je ook een naam geven. 

Bijvoorbeeld: “Marie-Antoinette zegt dat ik 12000 stappen op een dag moet zetten”. Door je brein een naam te geven, kan je afstand nemen van je gedachten. Het geeft meer ruimte om ook alternatieven te overwegen en het niet meer te zien als de absolute waarheid.(5)

2. Gezonde statements

   
   

Voor de gezonde statements kan je kijken naar de functies van je lichaam en naar de manieren waarop je respect kan hebben voor je lichaam, zelfs als je het niet mooi vindt.

Ik weet dat ik mild mag zijn voor mijn lichaam en dat ik naar mijn lichaam mag luisteren

Mijn lichaam verdient respect, los van hoe het eruitziet

Mijn benen zorgen ervoor dat ik naar mijn vrienden kan fietsen. Ze moeten niet mooi zijn

Hoe ik eruitzie is het minst interessante aan mij. Ik heb de wereld zoveel meer te bieden.

3. Je lichaam op een neutrale manier omschrijven

Bekijk je lichaam in de spiegel en omschrijf het op een neutrale manier, zonder oordeel. Denk aan: "Ik heb bruine krullen", "ik heb groene ogen".

4. Draag respect voor je lichaam

Respect dragen voor je lichaam kan onder andere door

Je nagels te lakken

Je lichaam in te smeren met bodylotion

Voedzaam te eten en bewegen op een gezonde manier, zonder te focussen op afvallen

Comfortabele kledij dragen

Door afstand te nemen van je gedachten rond het schoonheidsideaal en je lichaam te accepteren, zelfs als je het niet mooi vindt, geef je sociale media minder macht. 

Herken jij dat social media je eetgedrag of lichaamsbeeld beïnvloedt? Neem gerust contact op voor een gesprek.

Ik wil een gesprek

Literatuurlijst

1. Asano E. How Much Time Do People Spend on Social Media? 2017 Jan 1 [cited 15 December 2022]. In: Social Media Today [Internet]. Industry Dive 2023. https://www.socialmediatoday.com/marketing/ how-much-time-do-people-spend-social-media-infographic.

2. Vandenbosch L, Fardouly J, Tiggemann M. Social media and body image: Recent trends and future directions. Current Opinion in Psychology. 2022; 45. Available from: https://doi.org/10.1016/j.copsyc. 2021.12.002 PMID: 35030460

3. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/10/05/sociale-media-eetstoornis/

4. #ForYou? the impact of pro-ana TikTok content on body image dissatisfaction and internalisation of societal beauty standards. Madison R. Blackburn, Rachel C. Hogg  Published: August 7, 2024 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0307597

5. Harris, R., (2020) ACT in de praktijk: een heldere en toegankelijke introductie op Acceptatie- en commitmenttherapie